“เข้าพรรษา” แปลว่า “การพำนักในฤดูฝน”
เป็นช่วงเวลาที่พระภิกษุต้องจำพรรษาอยู่ประจำ
ณ ที่ใดที่หนึ่งตลอด ๓ เดือนในฤดูฝน
ตั้งแต่ แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑
ตามพระวินัยที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้
เพื่อป้องกันการรบกวนพืชผลของชาวบ้าน
เปิดโอกาสให้พระภิกษุได้ ฝึกตน และเจริญภาวนา
…
ในยุคต้นพุทธกาล ยังไม่มีการกำหนดเข้าพรรษา
พระภิกษุจาริกไปยังที่ต่างๆ ตามโอกาส โดยไม่เว้นฤดูฝน
ซึ่งทำให้บางครั้งเผลอเหยียบข้าวกล้า หรือพืชผลของชาวบ้าน
โดยไม่ตั้งใจ จนเกิดความไม่พอใจในหมู่ชาวบ้าน
พระพุทธเจ้าไดรับฟังอย่างเมตตา
จึงทรงบัญญัติให้พระภิกษุ “อยู่ประจำที่” ในช่วงฤดูฝนนี้
พระองค์ไม่ได้ทรงกำหนดไว้เพียงเพื่อแก้ปัญหาเท่านั้น
หากยังทรง เปลี่ยนสถานการณ์เป็นโอกาส
ให้พระภิกษุใช้เวลานี้ ฝึกสมาธิ ศึกษาธรรมะ
และถ่ายทอดพระธรรมวินัยแก่กันและกัน
…
แม้การจำพรรษาจะเป็นหน้าที่ของพระภิกษุ
แต่พุทธศาสนิกชนผู้มีจิตศรัทธา ก็มักร่วมตั้งการปฏิบัติเช่นกัน
เช่น
- การอธิษฐานว่าจะฝึกตนให้ยิ่งๆ ขึ้นไป ตลอด ๓ เดือน
- ระลึกถึงพระรัตนตรัย เป็นนิจ ด้วยบทที่ว่า
พุทโธ เม นาโถ : พระพุทธเป็นที่พึ่งอันประเสริฐของข้าพเจ้า
ธัมโม เม นาโถ : พระธรรมเป็นเป็นที่พึ่งอันประเสริฐของข้าพเจ้า
สังโฆ เม นาโถ : พระสงฆ์เป็นที่พึ่งอันประเสริฐของข้าพเจ้า - เจริญวิหารธรรมตามฐานการปฏิบัติของตน
- ละเหตุแห่งอกุศล และสร้างกุศลเหตุ ฯ
ให้พรรษานี้ เป็น “พรรษาแห่งปัญญา” ด้วยกันเทญ